Nog een tycoon in de tang bij justitie ; Paarlberg dacht dat hij klaar was, in plaats daarvan mocht hij blijven

Sinds vorige week is ook vastgoedtycoon Jan-Dirk Paarlberg formeel verdachte in de Holleeder-zaak. Ook hij zou deel uitmaken van de criminele organisatie-Holleeder. Hij zou ruim vijftien miljoen hebben witgewassen, afkomstig van afpersing van Willem Endstra. Centraal in de zaak-Paarlberg staat het 'buistraject'.

Het Parool, 13 April 2006

Door Bart Middelburg en Paul Vugts

Paarlberg eiste hom of kuit: was hij nu verdachte of niet?

DE OFFICIEREN Koos Plooy en Fred Teeven van het landelijk parket van justitie hebben lang zitten dubben over de vraag hoe vastgoedhandelaar Jan-Dirk Paarlberg - prive goed voor een kleine driehonderd miljoen, topman van de omvangrijke Merwede Group - moet worden aangemerkt: als slachtoffer of als dader in de Holleeder-zaak.

Zat Paarlberg, evenals die andere onroerendgoedhandelaren, onder wie Willem Endstra, Cees Houtman, John Wijsmuller en Rolf Friedlaender, bij Holleeder c.s. in de tang? Of is hij daarentegen de Holleeder-organisatie behulpzaam geweest bij het wegsluizen en mondiaal rondpompen van de miljoenen die via afpersing binnenkwamen?

Het landelijk parket heeft die knoop nu ten langen leste doorgehakt: Paarlberg moet tot de dadergroep worden gerekend. Eind vorige week is hij definitief aangemerkt als verdachte in de Holleeder-zaak, bevestigen bronnen rond het afpersingsonderzoek, ook al doen de respectievelijke woordvoerders hun uiterste best de strafrechtelijke status van Paarlberg zo vaag mogelijk te houden.

Wim de Bruin bijvoorbeeld, woordvoerder van het landelijk parket, wil niet zeggen of Paarlberg sinds kort inderdaad formeel verdachte is. "Wij kunnen daar geen mededelingen over doen," zegt hij, hoewel in januari wel werd meegedeeld dat Holleeder en tien anderen verdachten waren. Houdt dat dan in dat Paarlberg geen verdachte is? Ook daar kan De Bruin in dit stadium niets over zeggen.

Die omzichtigheid heeft vermoedelijk te maken met de vrees bij justitie voor toekomstige schadeclaims van Paarlberg, wiens Merwede Group een vastgoedportefeuille beheert van naar schatting drie miljard euro. Paarlberg heeft al laten doorschemeren dat er een grote beurstransactie is afgeketst als gevolg van verdachtmakingen van justitie in zijn richting.

Mocht justitie de zaak weer eens niet helemaal rond krijgen - die tegen de Holleeder-groep in het algemeen, en tegen Paarlberg in het bijzonder - dan staat er namens Paarlberg binnen de kortste keren een legertje dure advocaten bij het landelijk parket op de stoep met een forse claim.

Vandaar dat justitie, zodra de naam Paarlberg valt, op eieren loopt.

Paarlberg spande in 2004 zelfs een kort geding aan tegen justitie in Amsterdam, waarin hij hom of kuit eiste: was hij nu verdachte of niet? En zo ja: kon zijn raadsman Gabriel Meijers dan eindelijk alle stukken krijgen?

Justitie gaf geen antwoord, en hoefde dat van de rechter 'in het belang van het onderzoek' ook niet te doen.

De officieel in Londen woonachtige tycoon - ooit dik met Eurocommissaris Neelie Kroes, en eigenaar van kasteel Bolenstein in Maarssen - wordt nu door justitie verdacht van het witwassen van geld dat van afpersing afkomstig is, naar schatting vijftien miljoen euro en twee miljoen Amerikaanse dollar. Paarlberg heeft volgens die verdenking de afgelopen jaren een gewoonte gemaakt van dat witwassen; hem wordt om die reden ook lidmaatschap van een criminele organisatie ten laste gelegd - een criminele organisatie waarvan Holleeder de leiding zou hebben gehad.

Met zijn promotie van getuige tot verdachte komt voor Jan-Dirk Paarlberg een einde aan een lange periode van onzekerheid. Zomer 2004, kort na de moord op collega-tycoon Willem Endstra, werd hij al eens door de politie opgeroepen voor verhoor over zijn zakelijke banden met Endstra. Zo nam Paarlberg midden jaren negentig net als Endstra deel in Seaport Marina, de jachthaven in IJmuiden.

Paarlberg en Endstra participeerden ook beiden in de in 2002 ontbonden beleggingsmaatschappij Bosch en Duin, dat onder meer voor miljoenen vastgoed bezat in Amsterdam-Zuid. Paarlbergs belangen in dat consortium waren ondergebracht bij de Britse limited Bayline International; hij opereert graag via maatschappijtjes op Curacao en de Britse Maagdeneilanden.

Het verhoor in 2004 liep wat uit: Paarlberg dacht dat hij zo klaar zou zijn; in plaats daarvan mocht hij drie nachten blijven - in de cel.

Officieel werd hij destijds niet aangemerkt als verdachte. "Bizar, je realiseert je niet wat er gebeurt," klaagde Paarlberg achteraf tegenover zakenblad Quote. "Ik val niet onder het Nederlands belastingregime en heb daarom al mijn holdings op de Antillen zitten. Ik denk dat ze bij justitie mijn wereld niet begrijpen."

Paarlberg hoopte dat de hele kwestie met het verhoor kon worden afgesloten. "Ik wil hier gewoon van af en weer verder." Dat de kans daarop kon worden verwaarloosd, bleek toen eind januari Holleeder en diens medeverdachten werden opgepakt. Daags na die arrestaties vielen de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (Fiod) en Economische Controledienst (ECD) het kantoor van Paarlbergs zakenpartner David Beesemer aan de Apollolaan binnen.

Die inval werd weer niet gedaan in het kader van het onderzoek naar afpersing door de Nationale Recherche en het landelijk parket, maar in dat van het onderzoek naar de moord op Endstra door de Amsterdamse politie. Dat laat de mogelijkheid open dat er kennelijk rekening mee wordt gehouden dat er via vennootschappen van Paarlberg ook betalingen zijn verricht voor de uitvoering van een of meer liquidaties.

Justitie is er nu van overtuigd dat vennootschappen van Paarlberg en/of Beesemer in binnen- en buitenland ter beschikking zijn gesteld voor het wegsluizen van de miljoenen die de Holleeder-bende bij Endstra, Houtman, Wijsmuller en Friedlaender zou hebben afgeperst, en dat hij daar (aldus het dossier) 'valse titels' en neptransacties voor verzonnen heeft: het was Paarlbergs taak een zodanig papieren spoor te creeren, dat het net leek alsof al dat geld afkomstig was van keurige, legale transacties.

Zo verricht de Nationale Recherche momenteel onderzoek naar een miljoenenlening die in 2003 is verstrekt. Endstra verkocht eind 2002 voor 1,4 miljoen zeven panden op de Wallen (onder meer de speelautomatenhallen Buddy Buddy en Molensteeg 1) aan een bv van Marcel Kaatee, die door justitie wordt gezien als de financiele man van Holleeder. Endstra verstrekte Kaatee zelf een hypothecaire lening voor die aankoop.

Kort daarna, in januari 2003, kreeg Kaatee nog een hypothecaire lening op het vastgoed, van 2,2 miljoen. Dit keer was de hypotheek, meldde deze krant in augustus vorig jaar, afkomstig van Wilbury Ltd., een maatschappijtje op Anguilla (Britse Maagdeneilanden). Achter Wilbury blijkt nu Paarlberg schuil te gaan.

Volgens justitie was die lening van Wilbury slechts papieren schijn, en ging het in werkelijkheid om afpersingsgeld. Kaatee liet deze krant in augustus, een half jaar voor zijn arrestatie, weten dat hij 'geen commentaar' wenste te geven op de Wilbury-constructie.

Volgens Kaatees advocaat, Jan-Hein Kuijpers, was er niets mis met die transacties. "Endstra wilde in 2002 vanwege alle publiciteit over Holleeder van zijn belangen op de Wallen af. Holleeder was op de Wallen bij hem in dienst als een soort bedrijfsleider."

"Er is toen besloten dat Kaatee het zou overnemen, maar die kreeg van de banken geen geld, omdat hij ook bij Endstra werkte. Endstra heeft hem dat geld toen eerst geleend, en een paar maanden later volgde die herfinanciering door Paarlberg, zodat Endstra kon worden afbetaald. Endstra is nota bene zelf met Paarlberg komen aanzetten."

Bezwarend voor Paarlberg zijn ook de dagboekaantekeningen die Willem Endstra in 2003 op papier zette over de manier waarop hij werd afgeperst, naast de gesprekken die hij in het diepste geheim voerde met de Amsterdamse Criminele Inlichtingeneenheid (CIE). Daarin meldde Endstra, inclusief de bedragen, dat hij door Willem Holleeder werd gesommeerd geld over te maken naar vennootschappen van Paarlberg. Die overboekingen betroffen, aldus Endstra, een 'fictieve schuld'.

Belangrijk bewijs tegen Paarlberg vormt ten slotte ook wat in het Holleeder-dossier het 'buistraject' wordt genoemd: een miljoenenproject in de it-sector, zogenaamd gefinancierd door Endstra, dat in werkelijkheid niets waard was, en slechts ten doel had 'afgeperste miljoenen weg te sluizen'.

Eind 2002 werd, vertelde Endstra de CIE, door Holleeder c.s. het plan bedacht dat er een 'datalijn' zou worden getrokken van Schiphol naar Zandvoort. Voor de aanleg van die computerkabel moesten er tussen de luchthaven en de badplaats eerst 'holle buizen' worden getrokken. Endstra zou tien miljoen euro in het 'project' investeren, die hij naar een Antilliaanse maatschappij moest overboeken.

Het 'buistraject' was, vertelde Endstra aan de CIE, slechts een facade, 'belachelijk gewoon', want zoiets als een 'businessplan' was er niet, en veel meer dan een stelletje buizen behelsde het project niet.

Tegenover de CIE beklaagde Endstra zich over de knulligheid van dergelijke afpersing: als je dan toch een 'investering' verzint om criminele praktijken af te schermen, doe het dan goed. "Ik zeg: wat moet ik met een kabel? Bleek dat het geen kabel was, maar een holle buis. (...) Ik word gearresteerd voor het zwartmaken van geld."

Afgesproken werd vervolgens dat Endstra, om het rookgordijn verder op te trekken, brieven naar een vennootschap op de Antillen zou schrijven met het verzoek om nadere informatie. Nadat hij zogenaamd informatie binnen had gekregen, betaalde Endstra naar eigen zeggen rond de tien miljoen aan een nv van Paarlberg, en gebeurde er nog iets opmerkelijks: Vincent H., volgens justitie de techneut van de Holleeder-bende, kwam al het belastende materiaal over de 'datalijn' van de harde schijf van Endstra's computer wissen, op diens kantoor aan de Apollolaan.

Tegenover de CIE nam Endstra Paarlberg nog enigszins in bescherming: "Misschien ben ik wel stom, maar ik kan me niet voorstellen dat die man weet waar hij mee bezig is."

De advocaten in de Holleeder-zaak bekijken het schimmenspel rond Paarlberg met verbijstering: is hij nu wel of niet verdachte, wordt hij nu wel of niet opgepakt? Kaatees advocaat Kuijpers: "Tegen mijn client hebben ze helemaal niets, maar hij zit wel al bijna drie maanden vast. Maar Paarlberg, die kennelijk een veel grotere rol heeft gespeeld, loopt vrij rond. Klassenjustitie noem ik dat."