Vierhonderd stokslagen voor de indieners

In juni, vlak voor de vakantietijd, kwam het bericht dat er (alweer) een plan lag voor een Nieuwe Euromast. Dit keer een van vierhonderd meter hoog in plaats van 185 zoals nu. Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij en de Merwede Groep, de eigenaar van de huidige Euromast, hebben een consortium gevormd om er de benodigde investering van 1,25 miljard gulden voor op te brengen. Want het gaat niet alleen om een toren van vierhonderd meter met kantoren, woningen en recreatiemogelijkheden, maar om een plan voor de west- en zuidrand van Het Park.

Rotterdams Dagblad, 14 augustus 2001

Door Herman Moscoviter

Aan de westzijde, langs de Parkhaven komt, volgens het plan, de supertoren, een aantal lagere gebouwen (van acht etages) met kantoren, toeristisch-recreatieve functies en parkeergarages. Wie het zeemeeuwperspectief bekijkt, ziet dat er een hoog gehalte futuristische vormen is leeggegoten over dit groene deel van Rotterdam, dat het bestaande drijvende Chinese restaurant is weggevaren of gezonken, en vooral dat de expansiedrang van de plannenmakers dermate groot is dat de Parkhaven een vernauwing heeft ondergaan om al dit bouwgeweld een plek te kunnen geven. Wat betreft de Parkkade aan de Nieuwe Maas hebben de plannenmakers schaamteloos zeven kleine flats getekend, om aan te geven dat ook hier voor hen het groen niet heilig is. Woonappartementen en kantoren kunnen er worden gehuisvest.

Het nieuwe idee moet het vorige van januari 1998 doen vergeten. Daarbij had Mediamax, de voorloper van de Merwede Groep, gemakshalve de bestaande Euromast, het landmark en kenmerk van Rotterdam sinds de wederopbouw in de jaren vijftig, gesloopt. De toen gepresenteerde 'Rotterdam Tower' van 350 meter moest volgens de directie 'afrekenen met het oubollige karakter van wat lange tijd hét symbool van Rotterdam was.' Niet alleen deze liefdeloze woorden over de Euromast, maar ook het monstrum dat ervoor in de plaats zou moeten komen en de slecht doordachte bijkomende oplossingen voor bijvoorbeeld parkeren, maakten dat het plan in de prullenmand terecht kwam.

Maar een projectontwikkelaar laat zich niet uit het veld slaan. Nu, ruim drie jaar later, is de opwinding zozeer geluwd dat de Merwede Groep en Ballast Nedam het aandurft een nieuw, groter en ambitieuzer plan te presenteren. De artist's impressions moeten ons hart sneller doen kloppen. Maar of deze nieuwe aflevering beter is dan de vorige valt te bezien.

Geïnteresseerd

In het Rotterdams Dagblad stond te lezen dat 'vanuit het stadhuis geïnteresseerd wordt gereageerd op het plan, maar dat men het te vroeg vindt voor een oordeel. In het komende half jaar zullen bestuurders en ambtenaren het plan kritisch bekijken, waarna de gemeenteraad een afgerond voorstel kan worden voorgelegd.' De anonymus die deze volzinnen heeft gezegd, dient tenminste evenveel stokslagen op zijn blote kont te krijgen als de nieuwe toren in meters hoog is. En de indieners van het banale plan krijgen idem dito.

Wat is het droevig dat zo'n plan kan rekenen op serieus onthaal. Betreffende ambtenaar moet het ofwel gillend van de lach of huilend van diepgevoeld mededogen met deze projectontwikkelaars per kerende fietskoerier terugsturen. En dan niet alleen vanwege de onbestemde architectuur van al die bouwsels.

Maar vooral vanwege ettelijke andere zaken. Ten eerste: wie haalt het in zijn hoofd om in een klap op de Rotterdamse markt een megalomaan project met 219.000 vierkante meter neer te zetten? Op dit ogenblik tekent Rem Koolhaas aan De Rotterdam, een complex met woningen, kantoorruimte, horecavoorzieningen, winkels, een hotel, uitgaansgelegenheden en fitnessruimten, dat tussen de KPN Telecomtoren en de vroegere aankomst- en vertrekhallen van de Holland Amerika Lijn, tegenwoordig de cruiseterminal, zal komen. Totale grootte van dit complex, in feite een kleine verticale stad, is 'slechts' de helft van het Nieuwe Euromastcomplex. Ook komt in deze jaren de ontwikkeling van het Centraal Stationsgebied op gang met een aantal vierkante meters dat voor een middelgrote stad als Rotterdam torenhoog gegrepen is. De omvang van zulke projecten is recht evenredig met de kwetsbaarheid.

Ten tweede: wie stort op een van de weinige plekken in het centrum van de stad die door hun groene karakter een bescheiden rust en grote schoonheid aan de rivier toevoegen zoveel beton?

Ten derde: wie haalt het in zijn hoofd om woningen, kantoren en toeristische attracties op dit punt in de stad te projecteren waardoor je een verkeersoverlast opwekt, die onbeheersbaar is?

Ten vierde: wie komt er met een zo immens plan voor een strook waartegenover net de eerste palen de grond ingaan voor woningbouw? De bewoners van het Lloydkwartier (Müllerpier) dachten bomen te zullen zien, maar krijgen beton, staal en een toeristisch circus voor hun neus.

Ik wil het niet hebben over bouwtechnische problemen, inefficiënt ruimtegebruik bij bouw tot vierhonderd meter, afvoer van vuil en de bouw- en exploitatiekosten. Kennelijk is het zo dat de ambities van Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij en de Merwede Groep de hemel kussen.

Je kunt positief zijn over hoogbouw en toch zien dat dit ongelimiteerde spektakel een vernietigende werking heeft op zijn (kostbare en historische) omgeving. Dat cultuurhistorische waardevolle elementen, zoals de oude Euromast, het ventilatiegebouw Maastunnel, Het Park, de Parkkade met de 'bult van De Jongh', volstrekt ondergeschikt worden gemaakt aan dit buitenproportionele Nieuwe Euromastplan op de verkeerde plek.