Ontwerp Euromast nieuwe zet in lang schaakspel

Klinkende namen als Ballast Nedam en het Amerikaanse architectenbureau Kohn Pedersen Fox (KPF) moeten de plannen van de Merwede Groep voor een nieuwe Euromast nieuw leven inblazen. KPF is een groot architectenbureau dat in hartje New York zijn hoofkantoor heeft. Op de vele verdiepingen die het bureau in beslag neemt werken tientallen architecten aan tal van creaties, die over de hele wereld hun plaats krijgen.

Rotterdams Dagblad, 28 juni 2001

Door Ben Maandag

KPF werd internationaal bekend door hoogbouwprojecten. Zo leverde het bureau het ontwerp voor het Shanghai World Financial Center, dat met zijn 95 verdiepingen en 460 meter hoogte als het hoogste kantoorgebouw ter wereld geldt, als het eenmaal af is. Het gebouw rijst als een monolitische kolos op uit de hoogbouwwijk Pudong. Opvallend is het gat dat bovenin het gebouw is aangebracht en dat met een doorsnee van vijftig meter de windkracht op deze hoogte enigszins moet verminderen.

In Frankfurt ontwierp KPF een opvallend hoog kantoorgebouw aan de Mainzer Landstrasse. Opvallend door zijn bekroning van een metalen 'stralenkrans', een element dat Helmut Jahn gebruikte in zijn ontwerp voor de Fortis Bank naast het Schielandshuis in Rotterdam.

In Nederland heeft KPF inmiddels ook al enkele projecten achter de rug. Het bureau maakte het ontwerp voor het nieuwe onderkomen van de provincie Zuid-Holland in Den Haag. Eveneens in Den Haag maakte het bureau een ontwerp voor de Hoftoren. In Rotterdam deed KPF indertijd mee met de competitie voor het nieuwe Ichthus College op de Kop van Zuid. Niet KPF won, maar het ontwerp van Erick van Egeraat, dat inmiddels is gebouwd.

De Merwede Groep zet zwaar geschut in om zijn plannen met de nieuwe Euromast nu eindelijk een eind verder te helpen. In 1998, het jaar waarin Rotterdam vierde dat er al honderd jaar hoog in de stad werd gebouwd, ontvouwde Mediamax, de eigenaar van de Euromast, zijn plannen om in de plaats van de monumentale uitkijktoren een geheel nieuwe toren te bouwen, met tal van verschillende functies. Die toren zou ongeveer 400 meter hoog worden, waarmee de nieuwe Euromast in een klap een aanzienlijke sprong zou maken op de ranglijst van hoge gebouwen in de wereld.

Uitroepteken

De discussie over het nieuwe plan en het uiterlijk van de toren ontbrandde volop. In politiek Rotterdam was het enthousiasme evenwel niet overweldigend. Gemeentelijke diensten als Stedebouw en Volkshuisvesting (dS+V), politici en niet in de laatste plaats wethouder Hans Kombrink met ruimtelijke ordening in zijn portefeuille twijfelden of Rotterdam wel op zo'n toren zat te wachten. En wat nog erger was: wilde de stad wel verder zonder dat 'uitroepteken van de stad' dat al sinds 1960 als het beeldmerk van Rotterdam gold?

Het antwoord luidde: nee. Al snel bleek dat Rotterdam die oude Euromast met zijn kraaiennest en zijn 'space tower', die de hoogte van het bouwwerk tot 185 meter opstuwde, helemaal niet kwijt wilde. Het ontwerp van architect Huig Maaskant moest behouden blijven en Mediamax moest z'n plannen daar maar aan aanpassen.

Inmiddels kan de Merwede Groep niet meer om de oude Euromast heen, omdat het gebouw tot gemeentelijk monument is uitgeroepen, waarmee bescherming van gemeentewege lijkt gegarandeerd.

Mediamax moest maar met nieuwe plannen komen, luidde de mening in het stadhuis. Er leek vanaf toen een koude oorlog te ontstaan tussen de twee partijen: ondernemer David Beesemer, die een nieuwe toeristische trekpleister wilde neerzetten in de vorm van een spectaculaire uitzichttoren, en het stadsbestuur, ofwel Kombrink en de dS+V.

Knokken

Over en weer werden in die koude oorlog wat onvriendelijkheden uitgewisseld. Beesemer voelde zich van het kastje naar de muur gestuurd en had de indruk dat hij met zijn plannen langzaamaan in de stroop wegzakte. "Het is een kwestie van hard knokken," zei hij bij de sobere viering van het veertigjarig jubileum van de Euromast.

Beesemer knokte door: nieuwe plannen, waarin de nieuwe Euromast 'Amazing Tower' werd genoemd en 350 meter de lucht in priemde, werden gepresenteerd. Hoewel de oude Euromast behouden bleef en er een plint van publieksfuncties als 'urban fun boulevard' en 'activiteitenzone' was gecreeerd, waarop de nieuwe toren zou worden neergezet, waren de reacties afwijzend.

'Onvoldragen' noemde Kombrink de plannen voor de woon-, werk- en uitkijktoren. 'Een paar losse ideetjes'. Bovendien liet de gemeente doorschemeren dat Beesemer niet het alleenrecht op deze plaats had.

De Merwede Groep heeft zich daardoor niet uit het veld laten slaan. Opnieuw wordt een zet gedaan in een schaakspel dat nu al enkele jaren voortduurt. Ditmaal met een weer wat kortere toren dan in de laatste plannen de bedoeling was. Met de KPF-toren wordt een hoogte van zo'n 400 meter bereikt. Dat is hoog in Europa, maar wereldwijd gezien is zo'n toren nog een dwerg. De CN Tower in Toronto geldt nog steeds als de hoogste uitkijktoren in de wereld, met een hoogte van 555 meter.